گیاهان دارویی بیابانی ایران را در این مقاله برای شما معرفی می‌کنیم. لازم است که در ابتدای مقاله تعریفی از بیابان بیان نماییم، تا بدانیم بیابان ها چه شرایط آب و هوایی دارند و تفاوتش با کویر چیست.
بیابان به یک منطقه ی جغرافیای اتلاق میشود که دارای بارندگی سالیانه کم یا خیلی کم می‌باشد. پس یک زمین خشک است که دارای پوشش گیاهی خیلی کم می‌باشد.
از شرایط دمایی بیابان میتوان به اختلاف دمای زیاد روز و شب اشاره کرد. بیابان ها در اکثر مناطق ایران، البته بجز شمال پرباران کشور، پراکنده هستند.این مناطق دارای گیاهان خاص می‌باشند.
که البته در این مقاله ما فقط به گیاهانی اشاره می‌کنیم که دارای خواص درمانی و دارویی می‌باشند.
در اینجا لازم به ذکر است که بدانیم بیابان ها مستعد پرورش گیاهان سمی هستند. پس هر گیاه که در بیابان می‌بینید را مصرف نکنید. چون ممکن است سمی باشند و به سلامتی شما آسیب وارد کنند.
تفائت بیابان و کویر مربوط به نوع خاک آن میشود. به این معنی که علاوه از بارش خیلی کم، میزان نمک موجود در خاک کویر به حدی است که تقریبا هیچ گیاهی توانایی رشد در آن را ندارد.
گیاهان دارویی بیابانی ایران
با توجه به تعاریف بالا، به معنی بیابان پی بردیم. اقلیم بیابان میتواند در حال بزرگ شدن یا کوچک شدن و درحال حرکت باشد. که میتواند علت آن از شرایط تغییر اقلیم آب و هوایی و یا دخالت بشر باشد.
گیاهان موجود در بیابان های ایران که دارای خواص دارویی هستند به شرح زیر است.
- درخت گز
- ریش بز یا افدرا
- شیرین بیان وحشی
- خارشتر
- خارخسک
- گون
- آویشن کوهی یا دنایی
- خارمریم وحشی یا به اصطلاح خارننه مریم
- درمنه
- هفت بند
- چوبک یا گوی چوغان
این گیاهان دارای خواص دارویی می‌باشند. و بیشتر از آن، از فرسایش بیشتر خاک بیابان جلوگیری می‌کنند. همچنین برای اقتصاد مناطق بیابانی مفید هستند و منبع درامد هر چند کم، محسوب می‌شوند.
خواص درمانی هر کدام از گیاه های بیابانی
درخت گز
این درخت بسیار مقاوم است بطوریکه حتی در بخش هایی از کویر هم رویش دارد. بخش مورد استفاده این درخت، صمغ یا شیره ی آن می‌باشد. این شیره که از تنه درخت بیرون میتراود، به گزانگبین یا گزنجبین معروف است.
البته با گز علفی اشتباه نگیرید. گز علفی از صمغ نوعی از درخت بلوط تولید میشود. و به نام گزانگبین عرضه میشود. این به آن علت است که شیره درخت گز یا همان گزانگبین اصلی، کمیاب و گران قیمت است.
خاصیت درمانی گزانگبین
- درمان انواع سردرد های مزمن و میگرنی
- کمک به درمان کم خونی
- تقویت دستگاه گوارش
- درمان سرفه و خلط آور
- تقویت سیستم ایمنی بدن
ریش بز یا افدرا از گیاهان دارویی بیابانی ایران
این گیاه دارویی جزو گیاهان دارای خواص روانگردانی محسوب میشود. پس باید در مصرف آن احتیاط شود و تحت نظر درمانگر مصرف شود. نام دیگر این گیاه هوم است که موبدان زرتشتی از آن استفاده می‌کردند.
در اوستا هم از آن سخن به میان آمده است.
خواص دیگر افدرا بشرح زیر است
- بهبود گردش خون
- کمک به درمان کبد چرب
- تقویت قلب
- چربی سوز و کمک به لاغری
شیرین بیان وحشی یکی از گیاهان دارویی بیابانی ایران
این گیاه از خانواده شیرین بیان است. ولی برعکس شیرین بیان معولی ریشه ای نازک با تارهای نازک قراوان برای جذب بیشتر آب در زمان بارش دارد. این گیاه دوام بالایی برای تحمل کم آبی دارد.
خواص ریشه ی این گیاه همانند شیرین بیان معمولی می‌باشد.
خاصیت درمانی ریشه شیرین بیان وحشی
- کمک به درمان زخم معده
- مقوی دستگاه گوارش
- درمان سرفه و بهبود مشکلات ریوی
- درمان اسپاسم عضلانی
- درمان سرطان معده
خارشتر
این گیاه یکی از پر رویش ترین گیاهان بیابانی است. خارشتر علاوه از خواص درمانی، برای تغذیه چهارپایان بیابانی نیز مهم است و در زنجیره غذایی آنها قرار دارد.
خارشتر دارای قابلیت رشد سریع در زمان حضور آب است. و سپس بصورت خفته سالها باقی می‌ماند. و در زملن بارش از ریشه بصورت ساقه مجزا، روی گیاه خشک سال قبل رشد میکند.
ریشه خارشتر بسیار عمیق است و راز تحمل کم آبی های طولانی آن همانا عمق ریشه هست.
میوه خارشتر که ترنجبین یا ترنگبین(عسل تر) نام دارد، از خود گیاه مشهورتر است. چه بسا بسیاری از مردم از ترنجبین استفاده می‌کنند و متوجه نمی‌شوند که این شیره پرخاصیت، میوه خاری هست که در سخت ترین شرایط بی آبی، این شیره خنک را در طبق اخلاص نهاده است.
خاصیت درمانی خارشتر
- ادرار آور
- دقع سنگ کلیه و مثانه و مجاری ادراری
- رفع صفرا
- درمان عفونتهای مجاری ادراری
خواص درمانی ترنجبین یکی از گیاهان دارویی بیابانی ایران
- ملین خصوصا برای نوزادان و کودکان
- کمک به خواب و آرامش نوزادان
- رفع خرارت بدن
- کمک به درمان کبد چرب
- استفاده همراه داروهای گیاهی دیگر برای لاغری
- پایین آوردن تب
- کمک برای رفع زردی نوزادان، صد البته همراه با داروهای تجویزی پزشک و درمان های طب نوین ( طب سنتی نوزادان )
آشنایی بیشتر و خرید آنلاین ترنجبین
خارخسک از گیاهان دارویی بیابانی ایران
خارخسک از سبزترین گیاهان ساکن بیابان است. برگهای سبز کرکی دارد و بیشتر شبیه گیاهان مناطق پرباران است. ولی قابلیت بالایی برای حفظ آب دارد و حنی در برخی از مناطق کویر نیز رویش دارد.
و این موهبتی برای اندک ساکنان بیابان و کویر است که در زنجیره غذایی و تامین آب این جانوارن و حشرات دارد.
این سبزینه زیبا دارای خواص درمانی بشرح ذیل است.
- دفع سنگ کلیه و مثانه
- کمک به درمان پروستات
- افزایش میزان تستسترون
- توقیت نیروی جنسی آقایان
- بهبود التهابات لثه
گون
گیاه گون انواع مختلفی دارد. از پوشش های گیاهی هست که در اکثر نقاط ایران میتوان یافت. از دشت و کوههای پر باران شمال و آذربایجان، تا دل کویر و بیابان های نیم خشک.
گون از مقاوم ترین گیاهان به شمار میرود.
ساکنان بیابان ها ار گون برای تهیه آتش برای پخت و پز یا استفاده از گرمایش ان بهره می‌برند. استفاده دارویی از گون به گل ها و صمغ گون یا همان کتیرا مربوط میشود.
خواص دارویی گل گون
گلهای گون رنگ سفید تا صورتی و بنفش دارند.
- دمنوش گل گون مقوی اعصاب است.
- آرامبخش است .
- ضد اضطراب و ضد استرس هست.
- به درمان کبد چرب کمک میکند.
خاصیت درمانی کتیرا
کتیرا همان صمغ یا شیره گون است.
برای استحصال این صمغ معجزه گر، تنه گیاه گون را با چاقوی بسیار نازک جراحی خراش می‌دهند. و هر صبح به صبح برای جمع آوری ورق های صمغ کتیرا که به محض تراوش از ساقه و تماس با هوا خشک می‌شوند، به گونها سرمیزنند.
خواص درمانی کتیرا
- درمان عفونت دندان و لثه
- پاکسازی ریه
- درمان سرفه و خصوصا سرفه های خشک
- درمان عفونت بانوان
علاوه از این خواص، کتیرا یک ماده ضروری برای تولید انواع چسب هست. سالیانه مقدار زیادی از کتیرای تولید در کشور، به خارج صادر میشود. که این گیاه دارویی را به یک گیاه محبوب از نظر اقتصادی تبدیل میکند.
آویشن کوهی یا آویشن دنایی
قطعا با گیاه معطر و محبوب آویشن آشنایی دارید. و بلافاصله با شنیدن نام آویشن، یاد پیتزا میفتید. پودر اویشن ادویه مهم پیتزاست که آمیزش عطر و طعم کمی تلخ آن با طعم کره ای پنیر پیتزا، یک ترکیب با طعم بهشتی را ارائه می‌دهد.
آویشن در اکثر اقلیم های ایران رویش دارد. البته بیشتر در اربفاعات می‌روید.
این گیاه دارویی و خوش عطر بسیار سازگار است و با هر اقلیمی خودش را سازگار میکند. آویشن دنایی که برگهای بزرگتری دارد در بیابان و حتی کویر هم رویش دارد.
اتفاقا آویشنی که در مناطق کم اب و خشن رشد میکند، دارای عطر، طعم و اسانس قوی تری نسبت به آویشنی که در منطقه پرباران رویش دارد، هست.
خواص درمانی آویشن
- درمان سرفه
- تقوست دسنگاه گوارش
- بهبود ورمهای مفاصل ناشی از رماتیسم
- تسکین دردهای قاعدگی
خارمریم وحشی یا خار ننه مریم (گیاهان دارویی بیابانی ایران)
این گیاه دارویی محبوب برای درمان کبد چرب هست. حتی از عصاره آن قرص گیاهی معروف لیورگل که در داروخانه ها موجود است، برای درمان کبد چرب تجویز میشود.
حتی خود خارمریم هم گیاهی مقاوم در برابر کم آبی هست. و میتواند بی آبی را تحمل کند.
تک گلهای زیبای بنفش رنگ خارمریم، طراوت بصری و زیبایی خاص به بیابان ها می‌دهند.
تفاوت خارمریم با ننه مریم در اندازه دانه های رسیده آنهاست.خارمریم معمولی دانه های درشت و حجیم دارد. ولی ننه مریم دانه های نحیف و لاغر دارد که در برخی مواقع بسیار ناچیز هستند.
گل خار ننه مریم بیشتر بصورت کامل دم میشود و میل میشود. یا عرق گیری میشود و بصورت عرق مصرف میشود.
خواص خارننه مریم
- درمان کبد چرب
- پیشگیری و درمان گرمازدگی
- تصفیه خون و پایین آوردن کلسترول بد خون
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- کمک به کاهش فندخون
- رفع حرارت بدن
درمنه از گیاهان دارویی بیابانی ایران
این گیاه جان سخت، ساکن کل بیابانهای کره زمین است. حتی در کویر هم رویش دارد. ساقه درمنه بافت خاصی دارد که به حفظ رطوبت ناچیز کمک می کند.
ساقه های درمنه بسیار نازک هستند و با برگهای ریز معطر از تابش مستقیم آفتاب محافظت می‌شوند.
خاصیت های درمانی درمنه
- تقویت دستگاه گوارش
- درمان دل درد
- آنتی باکتریال
- کمک به بهبود و درمان رماتیسم
- تسریع بهبود زخم های سطحی و پیشگیری از عفونت زخمها
هفت بند
این گیاه از جمله گیاهان دارویی هست که همیشه با فراز و نشیب هایی در مورد خواصش روبرو بود و همچنان نیز هست. برخی از درمانگران طب سنتی هفت بند را تا حد نوش دارو بالا بردند، ولی برخی دیگر کلا آنرا گیاهی بی خاصیت و از لحاظ درمانی بی ارزش تلقی می‌کردند.
به هرحال این گیاه انواع محتلف دارد و در برابر بی ابی و کم ابی مفاوم و سازگار است. ممکن است در کویر هم با هفت بند روبرو شوید، پس تعجب نکنید. چون این گیاه در اکثر مناطق اقلیمی خشن نیمکره شمالی سکونت دارد.
خواص درمانی منسوب به هفت بند
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- ضد سرطان
- درمان عفونت های بانوان و انواع عفونتهای داخلی
- پایین اوری تب
- پاکسازی و تصفیه خون
چوبک یا گوی چوغان یکی از پر مصرف ترین گیاهان دارویی بیابانی ایران
این گیاه هم از گیاهان دارای مقاومت بالا در برابر کم آبیست. و در اکثر بیابان های ایران رشد و رویش دارد. برگ ها و ساقه ی چوبک بوی نامطبوع دارد و خصوصا در صورت تهیه دمنوش، بوی نامطبوعش شدیدتر میشود.
گوی چوغان ختی در کویر نیز توانایی رویش دارد. و شوری خاک را تا حد زیادی میتواند تحمل کند. کسانی که از دمنوش چوبک استفاده کردند، قطعا متوجه شوری طعم ساقه های چوبک شدند.
بخش مورد مصرف این گیاه دارویی، ریشه، برگها و ساقه می‌باشد.البته برگ های چوبک ریز است و بعد از اینکه گیاه خشک شد، بصورت پودر با رنگ شبز کمرنگ از ساقه جدا میشود.
خواص درمانی گوی چوغان
- درمان عفونت بانوان با تاثیر قوی
- قاعده آور
- کمک به درمان نقرس
- پاکسازی و تصفیه خون
- کمک به درمان بیماریهای ویروسی مثل زونا
- دفع سنگ کلیه و مثانه و مجاری ادراری
- مفید برای درمان کبدچرب
خلاصه مقاله گیاهان دارویی بیابانی ایران
هدف مقاله معرفی گیاهان دارویی و قابل مصرف بیابان های ایران هست. ممکن است باز گیاهانی باشند که در بیابان رویش دارند و ناشناس و نامکشوف هستند.
ولی مهمترین و پر رویش ترین گیاهان مناطق کم باران ایران در این مقاله معرفی شد. امیدواریم که مفید واقع شود.
