طریقه مصرف بارهنگ و خواص آن

طریقه مصرف بارهنگ و خواص آن . به ترکی بیزوشا و به انگلیسی Plantago major از زمان های قدیم به طور فراگیر برای مدیریت طیف فراوانی از بیماری ها. از جمله یبوست، سرفه و زخم استفاده می شد.

هدف از این مطالعه بررسی کاربرد سنتی، خصوصیات گیاه‌شناسی، فعالیت‌های دارویی، اثرات فیتوشیمی و سمیت گیاه بارهنگ است.

در این مطالعه مروری، خواص دارویی گیاه بارهنگ از فارماکوپیاهای معتبر، کتاب‌های درسی طب سنتی ایرانی (TPM) متعلق به قرن 10 تا 18 میلادی، مانند «قانون پزشکی»، «مخزان الادویه» و دیگر کتابها.

همچنین پایگاه‌های اطلاعاتی الکترونیکی شامل Scopus، Medline و Web of Science برای این منظور مورد بررسی قراردادیم.

تخم بارهنگ به اشکال مختلف از جمله دانه های برشته، جوشانده، شربت، لمینت، غرغره، تنقیه رکتوم، شیاف واژینال، قطره چشمی و بینی برای هر بیماری توسط طب سنتی ایران تجویز شده است.

برخی از خواص سنتی آن از جمله ترمیم زخم، تب بر، ضد سرفه، ضد عفونت، ضد خونریزی، ضد التهاب، ادرار آور، ملین، قابض. و قاعده آور در تحقیقات اخیر تایید شده است.

بررسی های فیتوشیمیایی نشان داد که بارهنگ حاوی ترکیبات فرار، تری ترپنوئیدها، اسیدهای فنولیک و فلاونوئیدها است.

مطالعات فارماکولوژیک مدرن برخی از کاربردهای سنتی بیزوشا را ثابت کرد. با این وجود، تحقیقات بیشتری در مورد این گیاه مورد نیاز است، زیرا پتانسیل استفاده از آن برای تولید داروهای طبیعی مختلف وجود دارد.

برای خرید آنلاین و تحویل سراسر ایران درب منزل یا محل کار .خرید تخم بارهنک

معرفی گیاه و طریقه مصرف بارهنگ و خواص آن

بارهنگ  یک گیاه دارویی پرکاربرد از خانواده Plantaginaceae است. تخم بارهنگ در طب سنتی ایرانی «لسان الحمل» یا «برهنگ» نامیده می شود.

محققان بر این باور بودند که بیزوشا نزدیک به 4000 سال است که به خصوص در اروپا، آمریکا و آسیا وجود داشت.

علاوه بر این، گیاه بارهنگ به طور وحشی رشد می کند و از زمان های قدیم در اکثر نقاط ایران مورد استفاده قرار می گرفت.

دانشمندان طب سنتی ایران معتقد بودند که کل جهان , متشکل از چهار عنصر (هوا، آب، آتش، خاک) است.

بنابراین، هر چیزی بر اساس عنصر(های) غالب در ساختار خود و این کیفیت انحصاری به نام مزاج (میدزج) دارای کیفیتی انحصاری است.

 

واقعیت مزاج در طب سنتی مانند ایران، در طب  یونانی، اروپایی، عربی، هندی و چینی نیز وجود داشت.

به نظر طب سنتی, بارهنگ مزاج سرد و خشک دارد و برای کاهش التهاب و خونریزی استفاده می شود.

این تخم حاوی چندین ترکیب فعال مانند فلاونوئیدها، پلی ساکاریدها، ترپنوئیدها، لیپیدها، گلیکوزیدهای ایریدوئید و مشتقات اسید کافئیک است.

و در درمان بیماری‌های مختلف مانند یبوست، سرفه، زخم، عفونت، تب، خونریزی و التهاب استفاده می‌شود.

در این بررسی، خواص دارویی، عوارض جانبی، سمیت و کاربردهای بارهنگ بر اساس هر دو گیاه درمانی مدرن و سنتی ارزیابی می‌شوند/

و ممکن است رویکردهای سودمندی برای آزمایش‌های بالینی بعدی ارائه شود و ترکیبات دارویی جدید بارهنک تولید شود.

منابع مطالعاتی

. مواد و روش ها
در این بررسی، ابتدا کتاب های طب سنتی ایران برای کاربردهای اصلی بارهنگ در اهداف درمانی مورد بررسی قرار گرفت.

مهم‌ترین کتاب‌های داروسازی، دارویی و پزشکی بین قرن دهم تا هجدهم میلادی، از جمله «قانون الطب» (ابوعلی سینا، 980-1037)، «ذخیره خوارزمشاهی» (جرجانی، 1042-1136) و «مخزن الادویه». (عقیلی، قرن 19) و دیگر کتب طب سنتی برای این منظور استفاده شد.

این آثار ادبی بخشی از مهارت های آموزشی دانشجویان دانشکده طب سنتی و مکمل و داروسازی سنتی ایران است.

خواص بارهنگ از دیدگاه طب سنتی

مزاج بارهنگ به اعتقاد طب سنتی , سرد و خشک است. اصولاً سرد مزاج به دلیل آب و عناصر خاک است و جزء خاک منجر به مزاج خشک و قابض آن می شود.

از نظر متخصصان طب سنتی، مزاج به معنای کیفیت غالب جسم مرکب است و از تعامل چهار کیفیت اساسی (گرم، سرد، تر و خشک)ایجاد میشود.

از این منظر، هم افراد و هم گیاهان مزاج خاصی دارند. مزاج نقش مهمی در حفظ سلامت  یک فرد دارد.

برای تعیین مزاج در گیاهان، باید تأثیر گیاه را پس از ورود به بدن انسان بررسی کنید.

پس از مصرف گیاهان، اگر بدن انسان نسبت به قبل گرمتر، سردتر، خشک تر یا مرطوب تر باشد، مزاج گیاه به ترتیب گرم، سرد، خشک یا تر است.

پس از مصرف تخم بارهنگ، مزاج بدن سرد و خشک شد. خشکی و قابض بودن در تخم و ریشه بیشتر از برگ است.

در نتیجه، بذر بارهنگ برای بند آوریی خونریزی مفیدتر است، به خصوص اگر بو داده باشد.

در طب سنتی موسیلاژ یکی از اجزای مهم این گیاه است و علاوه بر مصرف دارو به عنوان چسب در تولید برخی از اشکال دارویی مانند حب یا قرص استفاده می شود.

 

تاریخچه  استفاده

ازتخم بارهنگ برای درمان بیماری های مختلف به هزاران سال قبل باز می گردد. اولین گزارش  از بیزوشا در “Materia Medica” یا “Hashaysh” به عربی است. که توسط “Pedanius Dioscorides” (40-90 پس از میلاد)، گیاه شناس یونانی نوشته شده است.

کتاب او دایره‌المعارفی در مورد داروهای گیاهی و داروسازی از سراسر جهان است. پس از ظهور اسلام، متخصصان و دانشمندان برجسته ای مانند رازس، ابن سینا و بیرونی در مدارس پزشکی اسلامی ظاهر شدند.

آنها گیاهان دارویی را معرفی کردند و در مورد خواص هر گیاه مانند بارهنگ از جمله: مزاج، زیستگاه، موارد مصرف، موارد منع مصرف، مدت اثر، اثربخشی، سمیت، دوز، انواع فرآورده ها و عوارض جانبی بحث کردند.

حالت کاربرد بارهنگ در طب سنتی

مصارف عصبي اين گياه براي درمان صرع به صورت تنها و يا با ساير گياهان مانند عدس با برگ درخت چنار كه در طب سنتي فارسي به آن «اداسيات» مي گويند استفاده مي شد.

همچنین با استفاده از قطره یا ماساژ موسیلاژ یا استنشاق بینی به بهبود دردهای عصبی مانند گوش درد کمک می کند.
 اثرات چشمی بارهنگ در درمان بسیاری از بیماری های چشمی از جمله بیماری های مشیمیه چشم، روز کوری، ورم ملتحمه و زخم های چشم موثر است.

آب برگ علاوه بر شکل خوراکی به صورت قطره ای با گیاهان دیگر یا به طور مستقل استفاده می شود.
 اثرات گوش و حلق و بینی بیزوشا برای دندان درد، گوش درد، هالیتوزیس، ضایعات دهان، زخم های دهان، اپیستاکسی. هموپتیزی، لق شدگی دندان ها، التهاب لثه و لوزه ها با غرغره آب برگ ها یا جوشانده آن یا ریختن در گوش و قرار دادن نیمه گرم خشک برگ درمحل توصیه می شود.
 اثرات ریوی بارهنگ می تواند هموپتیزی، آسم، سل، ضایعات ریوی و سرفه را درمان کند و به عنوان دمجوش و بخور استفاده می شد.

عصاره برگ برای درمان ضایعات ریوی و آسم مناسب بود. مصرف خوراکی با عسل، مطلوب ترین شکل دارویی برای درمان اختلالات ریوی است.

طریقه مصرف بارهنگ و خواص آن

بارهنگ برای دسنگاه گوارش

 اثرات گوارشی بارهنگ در خونریزی‌های گوارشی فوقانی و تحتانی، هماتمز، اسهال خونی، بواسیر. درد معده، زخم‌های روده، سوء هاضمه و یبوست با مصرف خوراکی عصاره و پخت برگ‌ها با نمک و سرکه یا تنقیه عصاره یا موسیلاژ آن مؤثر است.

 اثرات کبدی و طحالی عصاره و دانه یا ریشه بارهنگ به طور گسترده به عنوان مقوی کبد استفاده می شود. و در بیماری های انسدادی کبد و طحال توصیه می شود.

 اثرات دستگاه تناسلی بیزوشا در زگیل رحم، زخم رحم، منومتروراژی و پلی منوره به صورت خوراکی یا شیاف واژینال تجویز می شود.

به دلیل اثر ادرارآور گیاه پلانتگو ماژور برای احتباس ادرار، هماچوری و درد مثانه و کلیه نیز توصیه می شود. برای این منظور از آن به عنوان ماسک یا روغن روی پوست به صورت موضعی استفاده شد.

اثرات پوستی بارهنگ در انواع زخم و بیماری های پوستی در طب سنتی مانند زخم عمیق، زخم چرکی. زخم مزمن و پیشرونده، زخم بدخیم، سوختگی آتش، اریسیپل، تاول پیشرونده، خارش، کهیر و فیستول تحریک کننده با  محلول استفاده می شود.

پودر گیاه روی زخم یا پودر آن با نمک یا جداگانه. همچنین برای زخم های پوست سر و صورت نیز به همین روش استفاده می شود.

 اثرات فارماکولوژیک

اثرات تقویتی بر روی سیستم ایمنی عصاره متانولی برگ های بارهنگ اکسید نیتریک (NO)، فاکتور نکروز تومور آلفا (TNF-α) را افزایش می دهد.

و تکثیر لنفوسیت ها را تحریک می کند، بنابراین ماکروفاژهایی که فعال شدند در انواع سمیت های سلولی مانند اکسید نیتریک تولید می شوند. TNF-α و لنفوکین ها.

در نتیجه می تواند از ایجاد تومورها و عفونت ها جلوگیری کند. بارهنگ فعالیت تعدیل‌کننده ایمنی، افزایش تکثیر لنفوسیت و ترشح اینترفرون-γ را در غلظت‌های پایین (<50 میکروگرم در میلی‌لیتر) نشان می‌دهد.

اما در غلظت‌های بالا می‌تواند این ویژگی را مهار کند (<50 میکروگرم بر میلی‌لیتر). عصاره آب گرم گیاه Plantago major می تواند به بهبود سرطان خون، سرطان و عفونت های ویروسی کمک کند.

 اثرات محافظتی کبد در سالهای اخیر، اختلالات کبدی عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان بوده است.

در یک مدل از مطالعه حیوانی، عصاره دانه بارهنگ، فعالیت محافظتی کبدی را نشان می دهد که به وسیله آن سطوح آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) کاهش نشان می دهد.

طریقه مصرف بارهنگ و خواص آن

اثرات گوارشی

با توجه به اثر ضد التهابی گیاه بارهنگ می توان از آن برای درمان انگل های داخلی و مشکلات معده  استفاده کرد.

بخش پلی هولوزیدیک منفک از برگ ها و دانه های برخی از گونه های بارهنگ, عملکرد محافظتی گوارشی آن را توضیح می دهد. و اثر ملین با دوزهای بالاتر Plantago major به دست آمد.

تخم های گیاه در مقایسه با برگ ها اثر محافظتی گوارشی بالایی دارند که ممکن است در نتیجه محتوای بالای موسیلاژ باشد.

برای آزمایش توانایی عصاره گیاه در مهار زخم، از مدل زخم غوطه‌وری-استرس بر روی موش‌ها استفاده شد.

اسیدیته و مایع معده با عصاره به طور معنی داری کاهش یافت که ممکن است به دلیل مهار ترشح اسید معده و افزایش عوامل دفاعی مخاطی باشد.

از طرفی عصاره برگ گیاه پلانتاگو باعث کاهش تحرک اثنی عشر و همچنین اثر ضد اسهالی در مصرف خوراکی شد.

دانه های بارهنگ برای بیماری التهابی روده (IBD) توصیه می شود. اگر چه مصرف خوراکی عصاره برگ می تواند زخم معده را کاهش دهد، عصاره دانه تاثیری ندارد. اما هر دو عصاره دانه و برگ می توانند اسیدیته کل را کاهش دهند.

 

اثرات ریوی

اثرات ریوی بارهنگ, ماست سل را مهار می کند و می تواند برای درمان آسم و بیماری های آلرژیک استفاده شود. از عفونت پنوموکوکی در موش ها و درمان برونشیت مزمن محافظت می کند.
 اثرات ادراری بارهنگ دارای اثرات ادرارآور است و همچنین می تواند فعالیت آنزیم مبدل آنژیوتانسین را مهار کند.

مطالعه دیگری روی عصاره گیاه بیزوشا نشان داد که این عصاره نسبت به آلوپورینول و سیترات پتاسیم در مهار اندازه کریستال اگزالات کلسیم در شرایط آزمایشگاهی کارآمدتر است و می‌توان آن را برای بهبود سنگ‌های ادراری مصرف کرد.
اثرات پوستی  بارهنگ یک گیاه موثر در مدیریت کهیر حاد است.

اسید اورسولیک، اسید اولئانولیک و اسید α-لینولنیک سه جزء اصلی بیزوشا هستند که اثرات مهاری بر تولید پروستاگلاندین کاتالیز شده COX-2 نشان دادند.

لوتئولین (یکی از فلاونوئیدها) همچنین توانایی سرکوب مهاجرت لکوسیت ها و مهار دگرانولاسیون ماست سل ها را دارد که در مجموع می تواند به عنوان یک استراتژی درمان ضد کهیر استفاده شود.

ضد هیپرکلسترمی، ضد آترواسکلروز و اثر هیپوگلیسمی برگ های گیاه بارهنگ می توانند از طریق نسبت لسیتین به کلسترول.و از پیشرفت آترواسکلروز و هیپرکلسترمی در حیوانات جلوگیری کند.

دانه های بارهنگ اثر هیپوگلیسمی دارند. Plantagoside و آگلیکون آن در دانه‌های بارهنگ گلیکاسیون پیوند متقابل پروتئین را مهار می‌کند. و کاربردهای مفید بالقوه‌ای در پیشگیری از عوارض دیابت دارد.

طریقه مصرف بارهنگ و خواص آن

ضد درد و انتی اکسیدانی

اثرات ضد دردی عصاره متانولی برگ، دانه یا عصاره آبی گیاه از طریق مهار سنتز پروستاگلاندین ها فعالیت ضد التهابی و ضد درد نشان میدهد.
 اثرات آنتی اکسیدانی و مهار رادیکال های آزاد عصاره های آب سرد و گرم اتانولی برگ ها و دانه های بارهنگ  دارای فعالیت آنتی اکسیدانی هستند.

همچنین حاوی فلاونوئیدهایی مانند لوتئولین، آپیژنین، هیسپیدولین و بایکالئین است که می تواند باعث مرگ سلولی سرطان شود.

علاوه بر این، عصاره گیاه بارهنگ دارای اثرات مهاری و سیتوتوکسیک بر روی آدنوکارسینوم پستان و رده های سلولی ملانوم است.

و این نتایج اولیه را می توان با فعالیت سیتوتوکسیک فلاون، لوتئولین-7-O-β-گلوکوزید، فلاونوئید اصلی در گونه پلانتگو توجیه کرد.

 اثر ضد عفونی، آنتی بیوتیکی، ضد قارچی، ضد ویروسی، ضد مالاریا و ضد ژیاردیازیک برخی از انواع عصاره گیاه بارهنگ در درمان عفونت های قارچی، باکتریایی و ویروسی موثر بودند.

اثرات ضد مالاریا و ضد ژیاردیا گیاه نیز معروف است. با این حال، عصاره آبی گیاه بیزوشا در مقابل اسید کافئیک. که قوی‌ترین فعالیت را در برابر HSV-1، HSV-2 و ADV-3 نشان می‌دهد، فعالیت ضد ویروس هرپس خفیفی داشت.

عصاره الکلی اتیلیک فعالیت ضد باکتریایی بر علیه باکتری E. coli و باسیلوس سرئوس نشان داد و عصاره استونی بر روی گونه‌های باکتریایی (باسیلوس سرئوس، باسیلوس سوبتیلیس، استافیلوکوکوس اورئوس، استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس، اشرشیاکلی، کلبسیلا پنومونیا، سودومونه انترئومونایس، سودومونه انترئوموناس، سودومونه انتروموناس آ) موثر بود.