علف خرس چیست؟
علف خرس چیست؟ حتما بارها برای شما هم این سئوال پیش آمده است.
چون یکی از پر استفاده ترین ضرب المثل ها در زبان پارسی خصوصا در زمان
کنونی این است(مگه پول علف خرسه؟)
که این ضرب المثل افتخار تکرار شونده ترین جمله را در اکثر قریب به اتفاق فیلمها و سریالهای
سینمایی و تلویزیونی ایران و حتی در دوبله ی فیلم های خارجی دارد.
قطعا در گوگل دنبال پیدا کردن جواب این سوال گشته اید و مطمئنا وقتی
به این مطلب برخورده اید که علف خرس همان درختچه ی انگور خرس است قانع نشده اید.
و صد البته که بحق قانع نشده اید.به دلایل بسیار واضح و مشخص زیر.
اولا وقتی صحبت از علف است.دلالت بر گیاه میکند نه درخت و درختچه
دوما وجه تسمیه مثل اشاره بر فراوانی و در نتیجه ی این فراوانی بر
کم ارزش بودن این گیاه دلالت دارد.
و درختچه انگور خرس از این فراوانی برخوردار نیست و بیشتر در
ارتفاعات میروید نه در همه جا.
البته لازم به ذکر هست که واژه ی کم ارزش برای این گیاه بخاطر وجه تسمیه
این مثل آورده شده است و قطعا هیچ گیاهی بی ارزش و کم ارزش نیست و میلیونها سال
را سپری نموده و تکامل یافته است و تبدیل به جزوی از ساختار بی بدیل طبیعت گشته است.
و نیز انسان در جایگاهی نیست که بر نباتات به دیده تحقیر بنگرد همانا که همین
انسان پرمدعا عاقبت جزوی از طبیعت گشته و کود و غذای همان گیاه خواهد گردید.
پس علف خرس چیست؟
علف خرس در فرهنگهای لغت
در همه فرهنگنامه های پارسی بدون هیچ توضیحی
این جمله آورده شده است.
( ~ خِ) [ ع – فا. ] (اِمر.) گیاهی است خاردار، بوتة آن بزرگ و دارای برگ های بریده .
که جمله گنگی است و اطلاعات مشخصی بدست نمیدهد.
البته مطمئنا مشخصات انگور خرس نیست .چون برگهای بریده ندارد.
و درختچه انگور خرس برگهای ریز بیضی شکل دارد.
و نیز آورده شده است که گیاهی است خاردار و ذکر نشده که درختچه است.
مشخصات چه گیاهی به علف خرس نزدیک است؟
پس ما اکنون دنبال گیاهی علفی میگردیم که در جغرافیای طبیعی کشورمان فراوانی بسیاری دارد.
سریع رشد میکند .گرده افشانی سریع و فراگیری دارد.
و همچنین خاردار است و بوته هایش میتواند تا 2 متر هم ارتفاع داشته باشد و برگهای
بریده داشته باشد.
قطعا که انگور خرس بنا بر دلایل ذکر شده بالا از واجد شرایطی علف خرس
کنار گذاشته میشود.
برای روشن شدن بیشتر قضیه نگاهی به علف های خودروی طبیعی که نام علف های
هرز به ناحق بر آنها تعلق یافته میندازیم.
برای جواب به این سوال که علف خرس چیست؟
فراوانترین علف های هرز جغرافیای ایران
فراوانترین علف های هرز ایران به نوشته ویکی پدیا به شرح
زیر است.
اویارسلام
آلاله
بابونه
بارهنگ
بومادران
پرپهن
پنیرک
تاتوره
تاج خروس
جارو
حرا
خار شتر
خار شکر
خاکشیر
خرفه
خوشاریزه
خیارک
درمنه
زبان پس قفا
زنبق
سلمه
شبدر
شقایق
شکر تیغال
شمعدانی
شنگ
قدومه
قمیش
کاسنی
کنگر
گزنه
گل قاصدک
گاوزبان
-گل گندم
مینا
گون
نعنا
نی
با تحقیق بر روی همه این گیاهان که اکثرا بسیار ارزشمند هستند هم از لحاظ
دارویی و هم از لحاظ خوراکی به این نتیجه مشخص میرسیم که مشخصات گیاه گل قاصدک
بیشتر از دیگر گیاهان با گیاه علف خرس مطابقت دارد.
گیاه قاصدک یا علف خرس
برگهای بریده و تیغ دار که وقتی به ارتفاع یک متر و بالاتر میرسند و گرده افشانی
یا دانه پراکنی بسیار فراگیر و دوربرد وپوشاندن دشتهای پهناور مشخصه قاصدک است. در اوایل بهار این گیاه جزو اولین گیاهانی هست که گل میدهد .و به بار مینشیند.
و بارانی از میلیاردها دانه را به پرواز درمباورد . و این دانه ها بر هرجا فرو میایند و در هر جا که محیطی اندک مساعد دارد . شروع به رشد
میکنند . شما در هر نقطه از شهر که چمنکاری هست میتوانید این گلها را ببینید .
البته در شهر ها این گیاه بعنوان علف هرز . تنک میشود . یعنی مسئولان نگهداری از فضای سبز این گیاهان را از ریشه در میاورند و دور میریزند .
و البته قاصدک مهمترین و بیشترین پوشش گیاهی مناطق دامنه های البرز و زاگرس و نیز ارتفاعات زیستگاه خرس در مناطق دیگر کشورمان از جمله سیستان و بلوچستان و جنگلهای ارسباران است.
که زیستگاه خرس های ایرانی را شامل میشوند.
و بی گمان طبیعت دوستان شاهد بازی توله خرس ها داخل انبوه گلهای زرد
گیاه قاصدک بوده اند.
و چنین شد که نام علف خرس را بر گیاه قاصدک نهادند.
در مورد گل قاصدک
نام لاتین Taraxacum از نوشته های فارسی قرون وسطی درباره گیاهان دارویی نشات گرفته است.
دانشمند ایرانی ذکریای رازی در حدود سال 900 میلادی نوشت “تاراشاکوک مانند کاسنی است”.
دانشمند و فیلسوف پارسی ابن سینا در حدود سال 1000 میلادی یک فصل کتاب در مورد تاراکساکوم نوشت.
جرارد كرمونا ، در حدود سال 1170 عربی را به لاتین ترجمه كرد ،
آن را tarasacon نوشت.
نام انگلیسی ، قاصدک ،به فسادی در دندان به زبان فرانسوی dent de lion اشاره دارد
به معنی “دندان شیر” ،
که به برگهای درشت دندانه اشاره دارد.علف خرس چیست؟
این گیاه همچنین به عنوان بالن ، کنکرورت ، ساعت سر دوون ، گوان جادوگر ، جادوگر شیر ،
دندان شیر ، گوان زرد ، علف خرس .دیزی ایرلندی ، سر راهبان ، تاج کشیش و توپ پفک نیز شناخته می شود ؛
دیگر نام های رایج عبارتند از: قیافه صورت ، تختخواب یک تخت ، تختخواب مرطوب ،
پوزه خوک ، شاخه سفید و پیاز وحشی.
تحقیق و نوشتار
محمدحسین زعفرانچی بکر
