ملک ازرق

ملک ازرق یا مقل ازرق چیست؟ فواید و موارد استفاده مقل را در مقاله زیر توضیح میدهیم.

مقل صمغی است در طیف رنگ زرد روشن تا قهوه ای تیره. موقع برداشت، تر است و چسبناک وبه مرور زمان سفت می شود.

مواد تشکیل‌دهنده: در صمغ مقل، حدود 45/1 درصد اسانس روغنی، مقداری کربوهیدرات و اسیدآلدوبیورونیک وجود دارد.

اسانس صمغ مقل، شامل میرسن، دی‌میرسن و پلی‌میرسن می‌شود.

ضمناً در صمغ آن مقداری از قندها و آلدوبیورونیک اسید یافت می‌شود.

طبیعت: در اول درجه سوم گرم و در درجه دوم خشک.

مشخصات درختچه ملک ازرق

ماهیت: مقل درختچه‌ای خاردار است که ارتفاع آن به دو متر می‌رسد.

شاخه‌های درختچه مقل، خارهایی کشیده، تیز و مایل به سفید دارد.

از تنه و شاخه‌های این درختچه، نوعی صمغ ترشح می‌شود که ابتدا زرد است؛

ولی پس از انعقاد، تیره می‌شود. صمغ درخت مقل نیز به مقل مشهور است.

 

میوه درختچه

میوه‌های درختچه مقل، کوچک، نوک‌دار، کمی کشیده،بادامی‌شکل و گیاه بیضی‌گون هستند که ابتدا سبزند.

و پس از رسیدن کامل، قرمز مایل به صورتی می‌شوند.

محل رویش: هند، یمن، عربستان، عمان و ایران در استان سیستان و بلوچستان.

اجزای مورد استفاده و مشتقات: صمغ درخت.

مشخصات و ویژگی های صمغ مقل

به‌طور کلی تمام انواع مقل از نظر طعم تلخ است .

نوعی از آن به رنگ مایل به سرخ است که مقل ارزق نامیده می‌شود.

نوع دیگر آن زردرنگ است که «مقل الیهود» گویند.

زیرا یهودی‌ها به عنوان بخور معطّر از آن استفاده می‌کنند.

و نوعی نیز به رنگ بادنجانی است که از درختان ناحیه یمن گرفته می‌شود.

مرغوبترین آنها نوعی است که خالص بدون مواد خارجی، برّاق، لزج، چسبنده، نرم و خوش‌بو باشد. طعم همه آنها تلخ است.

اکنون دیگر تفکیک صورت نمیگیرد و همه محصولات را تاجران باهم ترکیب می کنند و بفروش میرسانند.

و اگر آن را در آتش بیندازند بوی مطبوعی نظیر بوی برگ‌بو از آن متصاعد می‌شود.

درخت فوق در مناطق گرمسیر هندوستان در میسور، دکان، خاندش، سند و بلوچستان می‌روید.

برخی از گونه‌های این درختان در یمن و جنوب عربستان و سواحل عمان می‌رویند.

نام این‌گونه را پارساCommiphora molmol Engl . ذکر می‌کند.

مقل چهار گونه دارد:

• مقل اَزرَق، مقل‌الیهود، مقل صَقالِبی و مقل عربی

/مقل ازرق، قرمزرنگ است؛ مقل الیهود، مایل به زرد،

مقل صقالبی، نرم و مایل به سیاه رنگ، و مقل عربی، بادنجانی‌رنگ است.

همه این گونه‌ها تلخ‌اند. هر چه مقل کهنه‌تر شود، تلخ‌تر، تیره‌تر و سفت‌تر می‌شود.

بهترین گونه مقل، خالص، براق، لزج، چسبنده، نرم و مایل به زرد است،

طعمی تلخ و رایحه‌ای خوش دارد، و به راحتی در آب حل می‌شود.

مشخصات برگ درختچه

برگ‌های درختچه مقل، نسبتاً کوچک،

لوزی‌شکل و گاه مایل به قطره‌ای شکل‌اند .

و اغلب به صورت سه‌تایی و گاه به صورت تکی یا پنج‌تایی،

به صورت هم‌مرکز و بدون دمبرگ می‌رویند.

مشخصات گل

گل‌های این درختچه، بسیار کوچک، قرمز، کشیده و شیپوری هستند.

و معمولاً به صورت دسته‌ای رشد می‌کنند.

هر گل، معمولاً چهار یا پنج لبه کوچک،

نوک‌دار و مایل به مثلثی‌شکل دارد که به سوی بیرون برگشته‌اند.

میوه مقل

میوه‌های درختچه مقل، کوچک، نوک‌دار، کمی کشیده،

بادامی‌شکل و گیاه بیضی‌گون هستند که ابتدا سبزند .

و پس از رسیدن کامل، قرمز مایل به صورتی می‌شوند.

محل رویش: هند، یمن، عربستان، عمان و ایران در استان سیستان و بلوچستان.

اجزای مورد استفاده و مشتقات: صمغ درخت

نفع خاص:

مقل برای تحلیل اورام، اسهال بلغم، جذب رطوبت‌های رحم،

رفع سرفه‌های رطوبی و بواسیر.

افعال و خواص مقل، جالی، ملین، مقوی کبد، محلل ریاح کبد،

مدر حیض، مدربول، مدر شیر، مفتت سنگ کلیه و مفتح سدد است.

و خاصیت تریاقیت دارد.

مقل، خون منجمد شده در احشاء را تحلیل می‌برد،

شدت ادویه مسهل قوی را کم می‌کند، اخلاط لزج سینه را تنقیه می‌کند،

باعث سهولت در زایمان می‌شود و به درمان کزاز، گلودرد،

ربو، عرق‌النساء، نقرس و درد پشت کمک می‌کند.

حل کردن مقداری مقل در کمی آب گرم و نوش آن، ملین و مسهل بلغم است.

نوش دمجوش مقل، اورام داخلی را بهبود می‌بخشد.

تناول پودر مقل با آب عسل، بلغم را دفع می‌کند.

خوردن یک درهم مقل با شیر تازه دوشیده شده، مبهمی است.

خواص بخور ملک ازرق

بخور مقل، مضرات هوای عفونی ناشی از شدت رطوبت یا تعفن مردار را دفع می‌کند.

و برای بواسیر، ورم رحم و رفع چسبیدگی دهانه رحم مفید است.

حقنه مقل، بواسیر را بهبود می‌بخشد و فرزجه آن،

مخرج جنین و مجفف رطوبات رحم است و چسبیدگی دهانه رحم را برطرف می‌کند.

ضماد مقل

ضماد مقل، مبهی و محلل اورام حلق و حنجره بوده، ورم‌ها را نرم می‌کند.

و به رفع تورم اعصاب، پارگی عضلات و رفع خون‌مردگی زیرپوست کمک می‌کند.

ضماد مقل زردرنگ، برای خنازیر مفید است.

ضماد مقل و آب تره، محلل اورام سفت و محلل ریاح غلیظ بوده،

بیماری‌های رحم، بیماری‌های مقعد و بواسیر را بهبود می‌بخشد.

اگر یک حصه پودر مقل و سه حصه سبوس گندم را با آب انگور و کمی روغن حیوانی بپزید،

ضماد آن برای ورم شقیقه مجرب است.

جوشاندن کمی مقل با مقداری باقلا و تهیه خمیر و ضماد آن،

محلل اورام بلغمی سفت بوده، به درمان فتق، قیله‌الماء اطفال،

قیله‌الامعاء، و زگیل‌های آویزان، کمک می‌کند.

ضماد مقل با بزاق دهان روزه‌دار، برای رفع ورم پلک چشم، اورام سفت کبد،

باد فتق و قویا نافع است. ضماد مقل با کمی سرنج‌دانه بواسیر و زگیل،

به ویژه زگیل‌های تازه را بهبود می‌بخشد.

طلای مقل برای گزیدگی حیوانات و حشرات سمی نافع است.

حبّ مقل‏:

كه خون ناسور را باز دارد؛ صنعت آن: هليله كابلى و بليله و آمله از هريك ده درم،

بسّد و كهربا و صدف سوخته و شاخ بز كوهى سوخته.

از هريك پنج درم، شبّ يمانى سه درم،

مقل‏ بيست درم، مقل‏ در آب كنند تا حل شود و داروها به آن بسرشند؛

شربتى هر صبح دو درم.

نمك طعام سى درم، نشاسته ده درم، مقل‏ ابيض بيست درم،

فلفل سياه ده درم، انيسون هفت درم، جرجير و فودنه از هريك ده درم،

زنجبيل پانزده درم، كوفته؛ شربتى دو مثقال به آب گرم.

مرهمى كه سر دمل‏هاى رسيده را باز كند و نيازى به شكافتن دمل نباشد:

روش ساخت مرهم

روش ساخت: عسل بلاذر يك بخش و زفت آبكى يك بخش.

را در چمچمه‏اى (ملاقه) گرد آورده داغ كنند تا آميخته شود.

اگر خواهان شكافتن دمل بى‏چاقو مى‏باشند .

در جاهايى كه مى‏خواهند شكاف در آن پيش بيايد از اين دارو بر آن بمالند.

و آن را نيم‏روزى رها نمايند تا به اندازه‏ى جاى ماليده، بافت آن خورده شود.

يا در شير الاغ اندكى مقل‏ آب نمايند و روى نوك دمل آن را برگ انجيرى بگذارند.

و روى آن پنبه‏اى قرار دهند و با نوارى آن را ببندند.
ا
مرهمى كه آماس سخت را از ميان مى‏برد:

مقل‏ نرم و اشق و بارزد را به‏گونه‏ايى يكسان با روغن در هاون له كنيد. خوب است،

به همراه آن روغن سوسن يا روغن بان نيز بكار برده شود.

سپس لعاب شنبليد و لعاب تخم كتان را به يك اندازه به همراه آن كوبيده تا يكنواخت شود .

و با انجير علك گرد آوريد و از آن سرشته‏اى درست كنيد.

و اين مرهم را به هر آماس سخت در هر كجاى تن بماليد، سودمند خواهد بود.

المنصوري في الطب قرص سنبل

گزاره‏ى آن: مقل‏ نرم ده درم، اشق پنج درم، حب بان ده درم، ت

خم كلم به مانند آن و سنبل الطيب پنج درم و موم سه درم .

و روغن ناردين پانزده درم و مصطكى سياه پنج درم‏

هليله‏ ى سياه و كابلى از هركدام ده درم، سغبين سه درم،

شاهى سپيد دو درم، مقل‏ نرم چرب پانزده درم در آب تره باز مى‏كنند.

و به صورت حب درمى‏آورند و اندازه‏ى خوراكى آن را از يك درم تا چهار درم روى آماس مى‏ريزند.

جايگاه اگر داغ بود مرهم سفيدآب مى‏مالند وگرنه مرهم مقل‏ و سنام (كوهان) بكار مى‏برند.

مقدار مصرف:

یک درم
بارداری و شیردهی:
در زمان بارداری مصرف مقل مجاز نمی باشد.
منع مصرف :
مضر برای ریه و کبد
کتیرا برای ریه، زعفران برای کبد
نام دارو: قرص خون یا مقل ازرق
ترکیب: ترکیب سه گانه (هلیله + بلیله + آمله) به مقدار مساوی آسیاب .

و الک و مخلوط و کنار گذاشته می‌شود.

و به اندازه یک سوم وزن کل ترکیب فوق، مُقل ازرق داخل آب تره ریخته می‌شود.

تا جایی که آب تره روی مقل را بگیرد.

ظرف باید قابل انعطاف باشد (مانند ظرف پلاستیکی جای آب معدنی)

و کم‌تر از یک سوم آن خالی بماند و وقتی که مقل و آب تره را در آن ریختید.

قبل از آنکه درب آنرا ببندید، ظرف را فشار دهید تا فضای خالی آن پر شود.

سپس درب ظرف را محکم ببندید و زیر سایه تا 30 شب بماند،

هر روز باید درب آن را باز کرد و فشار داد تا هوای آن خالی شود.

تا سطح آب تره و مقل تا نزدیک درب ظرف بالا بیاید .

اکنون در همان حال درب آن را محکم ببندید و بعد از سی‌شب،

مقل و آب تره سنگ‌هایش پاک کنید و داخل ترکیب سه گانه بریزید .

و بسیار زیاد مخلوط شود و بعد دست‌ها به روغن زیتون مالش می‌شود.

و مواد به حالت قرص در می‌آید و زیرسایه بماند تا خشک شود.

نکته: در طول سی شب هر روز درب ظرف باز شود.

و فشار دهید تا محتویات ظرف بالا بیاید و در همان حال درب آن چفت شود.

تابستان:

روزی یک مثقال میل شود. ظرف حاوی سه مثقال بوده .

که در طول سه روز صبح ناشتا و شب موقع خواب میل شود.

افراد دو تا هفت سال نصف و زیر دو سال یک چهارم بزرگسالان میل کنند.

زمستان: ملک ازرق

روزی دو مثقال میل شود. چون ظرف حاوی سه مثقال است.

دو ظرف آن در سه روز صبح ناشتا و شب موقع خواب میل شود.

افراد دو تا هفت سال نصف و زیر دو سال یک چهارم بزرگسالان میل کنند.

پرهیز غذایی: در طول مصرف این دارو ماهی، سرکه و سبزی میل نشود.

خواص – کاربرد

مقل طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت خیلی گرم و خشک می‌باشد.

در هند از صمغ رزینی مقل به عنوان قابض، ضدعفونی‌کننده،

داروی سینه‌ای و برای افزایش نیروی جنسی، غنی کردن خون،

بادشکن و قاعده‌آور مصرف می‌شود.

ضمنا در موارد مارگزیدگی و عقرب‌گزیدگی نیز کاربرد شفابخشی دارد.

خواص دارویی

از نظر خواص دارویی طبق نظر حکمای طب سنتی ایرانی.

برای تنقیه اخلاط لزج سینه و تسکین سرفه‌های رطوبی، کزاز، تنگی نفس، ضعف کبد،

تحلیل بادهای بواسیر و خون منعقد در اعضا داخل شکم،

سختی زایمان، نقرس و درد پهلو مفید است.

مدّر است و قاعده‌آور و برای ازدیاد ترشح شیر .

و خرد کردن سنگ کلیه و تسهیل در اخراج بلغم نافع است.

تهیه ملک ازرق

اگر 10 گرم مقل صاف قرمز رنگ را نرم بسایند و با عسل اب بیاشامند. بلغم را پایین می‌آورد.

ضماد آن برای نرم نمایی و تحلیل ورمها بخصوص ورم حلق و تسریع در جذب و تحلیل خونمردگی زیر پوست نافع است.

اگر 4 گرم آن را با شیر تازه مخلوط کنند و بیاشامند برای تقویت نیروی جنسی مؤثر است.

بغدادی معتقد است که مقل را بکوبند و با آب گرم مخلوط و بیاشامند .

برای لینت مزاج و تسهیل اخراج بلغم مفید است.

ضماد آنکه با 30 گرم باقلا جوش دهند و خمیر نمایند، برای باد فتق نافع است.

ملک ازرق و بواسیر

تنقیه آن برای بواسیر مفید است. شیاف آن برای باز کردن دهانه رحم .

و تسهیل و خروج جنین و قطع رطوباتی که از رحم جاری می‌شود نافع است.

مقل برای ریه مضّر است و برای رفع عوارض آن باید از کتیرا استفاده کرد.

اسراف در مصرف خوراکی آن برای کبد مضّر است .

و برای رفع عوارض آن باید از زعفران (حدود 4 گرم) ملک ازرق استفاده کرد.

در بازار داروی دیگری را به نام «مقل مکّی» عرضه می‌کنند.

که نباید با مقل ازرق یا به‌طور کلی مقل اشتباه شود.

مقل مکّی صمغ نیست بلکه میوه درختی است که قابل تناول است .

و درخت و میوه شبیه به خرما می‌باشد.

از نظر طبیعت مقل مکّی سرد و خشک و قابض است.

و اسهال را قطع می‌کند و سیلان خون را هم بند می‌آورد.